کلیسای بیت اللحم اصفهان ☀️ - طفره

کلیسای بیت اللحم (Bethlehem Church) یکی از قدیمی ترین کلیساهای اصفهان به شمار می رود که در نزدیکی کلیسای وانک در محله جلفای اصفهان قرار گرفته است و همانند دیگر کلیساهای این شهر، قدمتش به دوران صفویه می رسد. کلیسای بیت اللحم در سال 1628 میلادی ساخته و امروزه با شماره 7643 در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است.

خواجه پطرس ولیجانیان که از تجار ثروتمند و معروف جلفای اصفهان بود، سازنده بنا به شمار می رود. در معماری کلیسای بیت لحم، ترکیبی حیرت انگیز از معماری کاتولیک ها و معماری اسلامی را با تأثیر از فرهنگ ارامنه می بینید که نقاشی ها، کاشی کاری ها و طلاکاری های کلیسا هر کدام گوشه ای از این ترکیب زیبا را نمایش می دهند. این کلیسا در 2 طبقه و با آجر و خشت ساخته شده و پلان آن مستطیل شکل است و تالاری با گنبدی بلند به قطر 11 متر و ارتفاع 25 متر از سطح زمین دارد. ناقوس خانه کلیسای بیت لحم در سال 1897 میلادی به کلیسا اضافه شد.

این کلیسا یکی از کلیساهای زیبای اصفهان شناخته می گردد و در داخل آن نوای آواز کلیسا پخش می گردد و حسی خاص و تکرار نشدنی و پر از معنویت به انسان منتقل می نماید. نقاشی های دیوارهای داخلی و گنبد کلیسا که هرکدام ماجرایی را نشان می دهد، که از وقایع کتاب مقدس برگرفته شده اند و بیننده را به قلب تاریخ مسیحیت می برد. گنبد طلاکاری شده کلیسا نقاشی های خیره کننده ای نیز دارد که از مهم ترین آن ها به تصاویر 12 حواری حضرت مسیح می توان اشاره نمود.

تاریخچه کلیسا

کلیسای بیت اللحم در دوره شاه عباس صفوی و در سال 1306 هجری قمری، به وسیله شخصی به نام خواجه پطرس ولیجانیان، بازرگان معروف دوره صفوی، بنا شد و مدفن وی و چند تن از اعضای خانواده اش در حیاط کلیسا قرار گرفته است. برخی بر این عقیده اند که خواجه پطرس به علت اذیت مسیحیان بر اثر ازدحام در ورودی کلیسای مریم مقدس، تصمیم به ساخت کلیسا بیت اللحم گرفت.

معماری کلیسا

در منطقه جلفای اصفهان نزدیک به 150 کلیسا وجود دارد. آنچه معماری کلیسای بیت اللحم اصفهان را در میان سایر کلیساها متمایز ساخته است، گنبد آن است. گنبد این کلیسا، بلندترین در میان گنبدهای کلیساهای جلفا است. کلیسا در طول سالیان و طی بازسازی های انجام شده تغییراتی نموده ولی پلان اصلی آن به همان شکل اولیه به جای مانده است.

عمارت اصلی یا همان گنبدخانه پلانی مستطیلی شکل دارد و در انتهای تالار محراب با میراث خانه هایی در طرفین آن قرار گرفته است. سطح درونی گنبد مانند بیشتر گنبدهای اصفهان با طرح های اسلیمی و ختایی تزئین شده است و دیوارهای تالار نیز با نقاشی مزین شده اند.

مساحت کلیسا 480 متر مربع است و دو ورودی شمالی و جنوبی دارد. در بالای در جنوبی یک سنگ که با سه صلیب حجاری شده به یاد زائران اورشلیم هارتون و خانواده اش نصب شده است. حیاط کلیسا هم در قسمت غربی یک ورودی دارد که برج ناقوس کلیسا پایدار بر ستون های آجری در بالای آن قرار گرفته است.

از دیگر ویژگی های منحصر به فرد کلیسای بیت اللحم اصفهان، نقوش دیواری آن است. در زمان شاه عباس ارتباط میان فرهنگ های مختلف در دنیا ایرانی توسعه بسیاری یافت و شاه عباس هم برای آنکه رونق اصفهان را افزایش دهد به ادیان و فرهنگ های گوناگون اجازه می داد تا آزادانه به فعالیت های دینی خود بپردازند. بسیاری از ارامنه جلفا نیز از این موقعیت بهره بردند و آثار هنری زیبایی را با مضامین دینی خلق کردند.

برخی از نقاشی های دیواری کلیسای بیت اللحم اصفهان به لطف این ارتباطات گسترده به وسیله نقاش هنرمند کاخ های روسیه و حتی کاخ کرملین یعنی بوگدان سلطانف کشیده شده است. مضامین نقاشی ها درباره داستان های عهد عتیق و تازه کتاب مقدس است و از آفرینش حضرت آدم و حوا تا داستان زندگی برخی پیامبران و مخصوصا حضرت عیسی (ع) و حضرت مریم (س) را در بر می گیرد.

دیواره های تالار اصلی تا ارتفاع 160 سانتی متری با کاشیکاری مزین شده است و بالاتر از آن ها دو ردیف نقاشی قرار گرفته است. این نقاشی ها ترکیبی از سبک های ایرانی و اروپایی است. بیشتر نقاشی ها به وسیله کشیشان مجددا بازسازی شده اند و گاهی طبق سلیقه خودشان تغییراتی در آن ها داده اند.

نقاشی های دوره صفوی معمولا دو بعدی و انتزاعی است اما نقاشی های اروپایی هم عصر پرسپکتیو دارند. برای همین نقاشی های کلیسای بیت اللحم اصفهان از هر دو سبک مثال هایی را دارد. برخی از نقاشی ها هم روی پارچه های بزرگی به سفارش تاجران ارمنی در اروپا کشیده و به کلیسای بیت اللحم اصفهان آورده شده است. بسیاری از نقاشی ها یادبودی از هنرمندان و صنعتگران خود را به همراه دارند.

قبرستان کلیسا

در جنوب ورودی اصلی کلیسا، قبرستان و تالارهای تدفین قرار گرفته است. مقبره پطروس ولیخانی و پسر و نوه اش نیز در قسمت غربی حیاط کلیسا قرار گرفته است. مجموعه ای از سنگ قبور و یادبودهای تدفین از پیشوایان و شهدای ارامنه نیز در اطراف حیاط کلیسای بیت اللحم اصفهان به چشم می خورد.

کلیسای بیت اللحم کجاست؟

کلیسای بیت اللحم در شهرستان اصفهان، خیابان نظر شرقی، میدان بزرگ جلفا قرار گرفته است. نزدیک ترین ایستگاه های مترو به کلیسا، ایستگاه های سی و سه پل و شریعتی هستند که از آن ها با استفاده از تاکسی می توانید به کلیسا برسید. بعلاوه ایستگاه اتوبوس چهارراه حکیم نظامی در فاصله حدودا 500 متری از کلیسا قرار گرفته است که می توانید این مسافت را پیاده طی کنید.