بررسی چگونگی اثر لیتیوم در کنترل بیماری دو قطبی - طفره

به گزارش خبرنگاران و به نقل از پژوهشگاه رویان، بیماری دو قطبی یکی از بیماری های شدید ذهنی است که منجر به بروز نوسانات شدید خلقی میان شیدایی و افسردگی می گردد. برای درمان طولانی مدت این بیماری از لیتیوم استفاده می گردد که از عود حالات افسردگی و شیدایی جلوگیری می کند. با وجود آنکه لیتیوم خط مقدم درمان بیماری دوقطبی محسوب می گردد، اما پاسخ بیماران دریافت کننده نسبت به آن متفاوت است.

با این که پژوهش های مختلف، در ارتباط با کارکردهای لیتیوم، ژن ها و مسیرهای پیام رسان متفاوتی را شناسایی کرده اند، جمع بندی کافی در خصوص نحوه تأثیر این دارو صورت نگرفته است.

با هدف درک چگونگی اثر لیتیوم بر بیماران مبتلا به عارضه دوقطبی، دکتر نادی نجفی، دکتر مهدی توتونچی، دکتر مجید صادقی زاده و همکارانشان در دانشگاه تربیت مدرس و پژوهشگاه رویان، به بررسی مقالات و تهیه فهرستی از ژن های پاسخ دهنده به لیتیوم پرداختند. سپس به منظور یافتن ارتباطی منطقی میان ژن ها و مسیرهای پیام رسان مختلف درگیر، بررسی شبکه برهم کنش های میان ژنی انجام شد تا وقایع سلولی و مولکولی که در اثر مصرف لیتیوم القا می گردد، شناسایی گردد.

نتایج این پژوهش که در مجله بین المللی CNS Drugs به چاپ رسیده است، نشان داد، ناحیه 3p کروموزم 26، ناحیه 4p کروموزوم 21، ناحیه 5q کروموزم 34 و ناحیه 7p کروموزم 13، لوکوس های درگیر در اثر داروی لیتیوم بر بیماری دوقطبی هستند.

همچنین بررسی الگوی بیان ژن های پاسخ دهنده به لیتیوم نشان داد، شدت بیان آنان در سنین و رده های سلولی مختلف مانند سلول های مغزی، خونی یا سیستم ایمنی متفاوت است. بیشترین میزان بیان ژن های پاسخ دهنده به لیتیوم در بخش مرکزی مغز انسان شناسایی شد که نشان می دهد این ناحیه نقش اساسی در پاسخ به لیتیوم دارد.

با بررسی چندین فرایند زیستی و مسیرهای پیام رسانی مرتبط با پاسخ به لیتیوم و شبکه برهم کنش میان این رویه ها، پژوهشگران درگیر در این پژوهش دریافتند تنظیم این فرایند به وسیله مجموعه ای از ریز RNAها (microRNAs) انجام می گردد. پروتئین های درگیر در این فرایند به طور کلی در گروه عوامل رونویسی و کینازها قرار می گیرند که نقش اساسی در سنتز گلوکاگون دارند.

نتایج این پژوهش می تواند به درک چگونگی اثر لیتیوم در کنترل بیماری دو قطبی کمک شایانی کند.