رابطه قیمت انرژی با میزان مصرف، تنها مردم مقصر هستند؟ - طفره

رابطه عکس بین مصرف و قیمت انرژی

وضعیت مصرف انرژی در ایران همواره مورد نقد اکثر کارشناسان و تحلیلگران حوزه انرژی بوده است. در تحلیل وضعیت مصرف انرژی یک کشور یا یک منطقه پارامترهای بسیاری تاثیرگذار هستند که حتما باید به صورت جامع و کامل مورد آنالیز قرار گیرند.

علی بابایی، کارشناس حوزه انرژی در مصاحبه با خبرنگاران یکی از پارامترهای تاثیرگذار در تحلیل وضعیت مصرف انرژی را قیمت انرژی دانست و گفت: نرخ انرژی در شرایط فعلی و در ایران تقریبا به عنوان اصلی ترین عنصر تحلیل کارشناسان محسوب می گردد. تقریبا همواره خبرهایی درباره میزان یارانه انرژی در ایران، تعرفه انرژی در ایران، مقایسه یارانه انرژی در ایران با سایر نقاط دنیا و ... در منابع خبری به چشم می خورد. بنابراین اصلی ترین و حتی تنها راهکاری که توسط بسیاری از کارشناسان برای بهبود وضعیت مصرف انرژی مطرح می گردد، اصلاح قیمت است که با عباراتی چون حذف یارانه انرژی یا آزادسازی تعرفه های انرژی در فضای رسانه ای به چشم می خورد.

نرخ پایین، مصرف بالا

وی ادامه داد: در این که قیمت انرژی یکی از پارامترهای تاثیرگذار بر مصرف انرژی است، هیچ شکی وجود ندارد. در پایین بودن تعرفه های انرژی به خصوص برق نیز تقریبا همه کارشناسان نظر یکسانی دارند. به طوری که یکی از دلایل اصلی بدهی وزارت نیرو که یکی از بدهکارترین وزارتخانه های کشور به حساب می آید، این است که طبق محاسبات، میانگین تعرفه برق در کشور از هزینه تمام شده برای فراوری برق کمتر است.

به گفته این کارشناس انرژی، باید آنالیز کرد که آیا تنها با اصلاح قیمت می توان وضعیت مطلوبی برای مصرف انرژی در کشور متصور شد؟ آیا با افزایش تعرفه ها مصرف انرژی به حالت مطلوب خواهد رسید؟ پاسخ منفی است. زیرا پارامتر قیمت تنها یکی از مولفه های تاثیرگذار در تحلیل وضعیت است. علاوه بر قیمت انرژی، ساختار و قوانین مربوط به حوزه انرژی، فرهنگ مصرفی مصرف نمایندگان و سطح تکنولوژی محورهای دیگری هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.

بابایی با اشاره به اینکه مصرف انرژی در کشور چهار وجه دارد که تنها یکی از آنها قیمت انرژی است، افزود: این مسئله سه وجه دیگر دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. البته نمی توان این وجوه را از یکدیگر جدا دانست زیرا این وجوه روابط سیستمی پویایی با یکدیگر دارند و هر یک از آن ها روی دیگری تاثیر خواهد داشت. به عنوان مثال با افزایش قیمت انرژی فرهنگ مصرفی در کوتاه مدت تغییر خواهد نمود و در بلندمدت سطح تکنولوژی وسایل مصرف نماینده انرژی نیز دچار تغییر خواهد شد. اما اگر هر یک از این وجوه به دقت آنالیز نگردد، ممکن است این حلقه تاثیرات دچار مشکل گردد و اقدامات صورت گرفته پس از مدتی تاثیر خود را از دست بدهند.

همه ابعاد آنالیز گردد

وی گفت: حل مسئله مصرف نادرست انرژی مستلزم آن است که همه ابعاد به طور کامل و به دقت مورد آنالیز قرار گیرند تا اقدامات صورت گرفته در هر یک از وجوه نام برده شده بیشترین تاثیر ممکن را داشته باشند. مسئله ای که در سال های اخیر به درستی اتفاق نیفتاده است و کارشناسان و مسئولین در هر بازه زمانی تنها روی یک وجه متمرکز شده اند. به عنوان مثال حدود 10 سال پیش تمرکز روی اصلاح فرهنگ مصرفی به وسیله تبلیغات بود.

این کارشناس انرژی افزود: در سال های اخیر نیز توجه ویژه ای به اصلاح قیمت انرژی شده است به طوری که بعضی کارشناسان اعتقاد دارند که با اصلاح قیمت انرژی همه مسائل دیگر خود به خود حل خواهند شد. اما اگر قیمت انرژی آزاد گردد مسائل و مسائلی بوجود خواهد آمد که تبعات آن باعث ایجاد فشار مالی بر مردم، مخصوصا قشر ضعیف تر جامعه خواهد شد، نکته ای که در این تحلیل ها مغفول مانده است. به عنوان مثال یکی از این مسائل، وضعیت نامطلوب ساختمان های مسکونی کشور است. به طوری که میانگین مصرف انرژی در ساختمان های ایران چندین برابر میانگین مصرف انرژی ساختمان ها در اروپاست که علت اصلی آن مصالح بی کیفیت و رعایت نکردن استانداردهای ساختمان سازی در ایران است.

راهکار چیست؟

بابایی گفت: با آزادسازی قیمت انرژی در کوتاه مدت وضعیت ساختمان های کشور تغییر چندانی نخواهد نمود و در نتیجه اقشار ضعیف تر که معمولا در ساختمان های غیربهره ورتر سکونت دارند فشار بیشتری را از افزایش قیمت انرژی متحمل خواهند شد. حل این مشکل نیازمند یک راهکار غیرقیمتی است. به عنوان مثال می توان ابتدا تعرفه انرژی را متناسب با وضعیت هر ساختمان معین کرد. این کار با اجرای طرح برچسب انرژی ساختمان یا کنتورهای هوشمند قابل اجراست. سپس به نحوی قاعده گذاری انجام گردد که مردم نسبت به بهبود وضعیت ساختمان های خود هر چه سریع تر اقدام نمایند. با این روش وضعیت ساختمان های کشور به مرور بهبود می یابد، همچنین به مرور می توان یارانه انرژی را حذف کرد به طوری که فشار مالی ناگهانی بر مردم اعمال نگردد.