زمستان کم برف در راه است! - طفره

به گزارش شهروند، چند روزی است که پاییز دلپذیر شده و باران چهره شهر ها را شسته؛ سرمای شیرینی که روز های نیمه آذرماه را به زمستان شبیه کرده است. آیا این بارش ها و سردی هوا می تواند خبری خوش برای زمستانی پر بار داشته باشد و کمی خیال مان را بابت کم بارشی و خشکسالی چندین ساله راحت کند؟

تا یک هفته دیگر خبری از باران نیست

بارندگی های اخیر از دو جبهه وارد کشور شده؛ یکی از شمال و دیگری از پایین. برودتی که از شمال کشور یعنی از سیبری وارد شده تا 15-16 آذر تمام می گردد. یعنی تهران آرام آرام از بارندگی خارج می گردد.

این توضیحات را حسین اردکانی، پدر علم هواشناسی ایران می دهد. او با اشاره به اینکه تا یک هفته دیگر هم خبری از باران نیست، درباره سیستم برودتی که به جنوب ایران رسیده است، توضیح می دهد: سیستم جنوبی که فارس و خوزستان و بوشهر را دربرمی گیرد، هم تقریبا تا آخر هفته ادامه دارد و آن هم تمام می گردد.

بارندگی هایی که چهره شهر را شفاف و مردم را به رسیدن زمستانی پربارش دلخوش کرده، به گفته اردکانی موقت است. ما احتمالا تا آخر پاییز بارندگی هایمان به نرمال نزدیک می گردد، اما به بالای نرمال نخواهد رسید. با این حال پیش بینی های هواشناسی به ما می گوید بهار خوبی در راه است و بهار می تواند این کمبود بارش هایی را که از سال های گذشته هم متاثر شده، تا مقدار ای جبران کند.

آلودگی های شهر های پرجمعیت دوباره برمی گردد

سوزی که این روز ها لباس های زمستانی را از کمد ها درآورده، از شمال سیبری به ما رسیده و همانطور که اردکانی توضیح می دهد از شمال غرب تا شمال شرق را فراگرفته و هوای سرد متناوبی را که در ارتفاعات با بارش برف همراه است، با خود به ارمغان آورده، ولی عمرش کوتاه است و تا 7-8 روز آینده دیگر بارندگی نداریم. هوای سرد، اما پابرجاست و متاسفانه دوباره باید منتظر پایین آمدن آلاینده ها و آلودگی هوا برای شهر های پرجمعیت باشیم.

این پیشکسوت علم هواشناسی درباره اینکه آیا ما وارد دوره ترسالی شده ایم یا نه، توضیح می دهد: نه؛ ما وارد دوره ترسالی نشده ایم و در حال حاضر آن دور پیوندی که رویش حساب می کنیم، چیزی است که نمی تواند برای ما ترسالی ایجاد کند. با این حال احتمال می دهیم که سال آینده به دوره ترسالی برسیم. ولی از حالا این نوید را دادن خیلی مشکل است. ان شاءالله اگر بهار خوب و پربارشی داشته باشیم، می توانیم به مقدار بارندگی نرمال نزدیک شویم.

ما دو سال کم بارشی شدید در کشور داشتیم و کمبود منابع آبی که براساس آن به وجود آمده است. باران های فصلی سال گذشته و امسال خیلی بعید است که بتواند آن کم بارشی های شدید را جبران کند، ولی انتظار داریم سهم بارش زمستانه خوبی دریافت کنیم.

اردکانی می گوید: زمستان امسال برف زیادی نخواهیم داشت، ولی در بهمن ماه یک مدل هواشناسی به ما نشان می دهد که اواسط بهمن ماه یک ریزش هوای سرد به ایران خواهد آمد و برف هم با آن توده سرما می آید. با این همه در کل امسال هم شاهد بارش برف کمی در فصل زمستان خواهیم بود. ولی از ماه مارس یعنی اسفند و فروردین و به دنبالش اردیبهشت 1402 بارش ها بهتر می گردد و امیدواریم که بهارِ خوب بتواند کمی خشکسالی را جبران کند.

شاید سال آینده بتوانیم امیدوار باشیم که ترسالی جای خشکسالی چندین ساله را برای ایران بگیرد

شاید سال آینده بتوانیم امیدوار باشیم که ترسالی جای خشکسالی چندین ساله را برای ایران بگیرد. ضیاییان، کارشناس هواشناسی به شهروند از پیش بینی بارش های زمستانه می گوید: چیزی که پیش بینی ها نشان می دهد این است که بارش های زمستانه ما را به سمت بارش های نرمال فصلی پیش ببرد، یعنی می توانیم به حد نرمال نزدیک شویم. اگر این پیش بینی درست از آب دربیاید، ما فقط داریم سهم بارش زمستان همین امسال را دریافت می کنیم. توضیحات ضیاییان این نکته را گوشزد می کند که نباید انتظار معجزه از این بارش های گاه و بیگاه داشته باشیم. ما دو سال کم بارشی شدید در کشور داشتیم و کمبود منابع آبی که براساس آن به وجود آمده است.

باران های فصلی سال گذشته و امسال خیلی بعید است که بتواند آن کم بارشی های شدید را جبران کند، ولی انتظار داریم سهم بارش زمستانه خوبی دریافت کنیم. بارش زمستانه امسال از پارسال بهتر خواهد بود و می توان گفت نزدیک به مقداری خواهد بود که میانه بارش های زمستان کشور در هر سال است. با این حال اینکه بتواند کمبود بارش های سال های قبل را جبران کند، بعید است.

جلوی طبیعت را شاید نتوان گرفت، اما جلوی سوءمدیریت منابع آبی را باید بگیریم

جلوی طبیعت را شاید نتوان گرفت، اما جلوی سوءمدیریت منابع آبی را می توانیم و باید بگیریم. چند سالی است که پیش بینی هایی از بحران خشکسالی و اینکه چه زمانی قرار است این قهر طبیعت تمام گردد و ایران ما وارد دوران ترسالی گردد، زیاد می شنویم؛ مهم تر از پیش بینی ها چاره اندیشی برای مدیریت منابع آب است.

آنچه در مدیریت بلایای طبیعی و به ویژه در مدیریت خشکسالی و سیلاب انجام می گیرد این است که ما نیاز اساسی به سناریو های از پیش تدوین شده داریم. فرض کنید در سه ماه و 6 ماه آینده یکسری پیش بینی ها صورت می گیرد که ممکن است بگردد یا نگردد. ولی اگر سناریو های مختلف داشته باشیم، می توانیم برنامه های متناسب و عملیاتی با رویداد را قبل از وقوع پدیده آماده کنیم. بهتر از این است که صبرکنیم ببینیم در آینده چه می گردد و بعد با دستپاچگی به فکر چاره باشیم.

این جمله را چند سالی است از مسئولان و کارشناسان می شنویم که ایران وارد یک دوره خشکسالی 30ساله شده! دوره ای که از امسال و پارسال شروع نشده، بلکه دستکم از حدود 20 سال پیش شروع شده، ولی در یکی دو سال اخیر آثار بسیار مخربش را در کشور می توانیم مشاهده کنیم.

ما در قاعده هرم مدیریت خشکسالی مشکل داریم

پدیده های خشکسالی و ترسالی نیاز به پیش بینی های درست و منطقی دارد، هرچند که ابزار هایی در دسترس است که تا حدودی این کار را می کنیم و سازمان های مختلفی پیش بینی هایی ارائه می دهند. با این حال به اعتقاد من هنوز عدم قطعیت های فراوانی وجوددارد. عباس علی جهانی، عضو انجمن علوم مهندسی آب درباره پیامد های خشکسالی و چگونگی مدیرت منابع آب در سال های کم بارش می گوید: باید تلاش کنیم زیرساخت های لازم برای جمع آوری داده های پایه فراهم گردد. چون می دانیم ما زمانی که صحبت از هرم دانش می کنیم، در کف آن داده های پایه واقع شده است؛ در مرحله بعد از پردازش به دانش تبدیل می گردد و از دانش خرد به دست می آید. ما در قاعده هرم مدیریت خشکسالی مشکل داریم و زیرساخت های لازم برای این مهم وجود ندارد؛ بنابراین باید برای به دست آوردن اطلاعات درست و دقیق و پردازش آن فعالیت های پیشرفته تری انجام گردد.

این محقق حوزه مدیریت آب ادامه می دهد: آنچه امروز مرسوم است اینکه سناریو هایی تدوین گردد. به این معنی که ما نباید بنشینیم با ساختار داده ها و اطلاعات نه چندان دقیق پیش بینی هایی صورت بگیرد و بعد از آن تازه شروع کنیم به اقدام و عمل. آنچه در مدیریت بلایای طبیعی و به ویژه در مدیریت خشکسالی و سیلاب انجام می گیرد این است که ما نیاز اساسی به سناریو های از پیش تدوین شده داریم. فرض کنید در سه ماه و 6 ماه آینده یکسری پیش بینی ها صورت می گیرد که ممکن است بگردد یا نگردد. ولی اگر سناریو های مختلف داشته باشیم، می توانیم برنامه های متناسب و عملیاتی با رویداد را قبل از وقوع پدیده آماده کنیم. بهتر از این است که صبر کنیم ببینیم در آینده چه می گردد و بعد با دستپاچگی به فکر چاره باشیم.

جهانی معتقد است این سناریو داشتن در ادبیات مدیریت آب در سطح جهانی تحت عنوان مدیریت خشکسالی معروف است. مدیریت خشکسالی متکی بر سه رکن است؛ پیش بینی ها قبل از وقوع پدیده، اقدامات در حین وقوع پدیده و اقدامات بعد از پدیده. ما در این سه مورد فعالیت های جسته گریخته در سطح کشور داشته ایم که یکپارچه و منسجم نبوده است.

عضو انجمن علوم مهندسی آب درباره ارائه راهکار ها به دستگاه های مسئول در مدیریت آب توضیح می دهد: کار انجمن ها تولید دانش و اندیشه و ارائه راهکار است. کار اصلی با تصمیم گیرندگان و مجریان طرح های زیرساختی است که با سمن ها و انجمن های صاحب اندیشه مشارکت کنند و از ظرفیت های نخبگان مستقل جامعه برای آماده سازی برنامه های راهبردی در موضوع مدیریت خشکسالی و منابع آب بهره ببرند.

بارش های پراکنده می تواند موجب راه افتادن سیلاب هایی گردد که همین سیلاب ها اگر درست هدایت شوند، می تواند بخشی از منابع آب های زیرزمینی و کمبودش را جبران کنند. روان آب ها دو بخش هستند که بخشی از آن ها با سازه های موجود امکان مهار دارند، ولی بخش اعظم آن ها نیازمند مدیریت است.

منظور از مدیریت ذخیره سازی با احداث سد نیست، زیرا نمی گردد در همه جا سدسازی کرد. باید بتوانیم از روش های دیگری مثل پخش سیلاب در انتهای حوضه آبی برای بهره بردن از سفره های آب های زیرزمینی استفاده کرد.